دلارام* از طریق صفحه‌اش در اینستاگرام محصولات محلی خانگی و روستایی مانند لواشک، میوه و سبزی خشک می‌فروشد. او می‌گوید هدفش از راه‌اندازی این کسب‌وکار این بود که «زنان روستایی بتوانند دسترسی مستقیم‌تری به بازار داشته باشند» و در این زمینه نسبتا هم موفق بود: «از یکی از زنانی که با آن‌ها کار می‌کردم، این‌قدر خرید می‌کردم که دیگر نمی‌رفت دستفروشی.»
ولی در آخرین روزهای تابستان شرایط به یک‌باره تغییر کرد. با شروع اعتراض‌ها به کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد، جمهوری اسلامی اینستاگرام را فیلتر کرد. کسب‌وکار دلارام هم تعطیل شد: «نه آن‌که نیاز به کار کردن نداشته باشیم. حتی یک مدت سر کاری برگشتم که آن را رها کرده بودم.»
با کم شدن فعالیت صفحه، بعضی از زنانی که محصولاتشان را از طریق دلارام به مشتریان می‌فروختند، ناچار شدند به همان کارهای قبلی نظیر دستفروشی روی بیاورند.
او چند ماه بعد یک کانال تلگرام هم راه انداخت؛ ولی می‌گوید بعد از یک سال و اندی «صفحه من دیگر به روزهای اوجش برنگشت.»
شرکت تاپ‌تن‌وی‌پی‌ان که هر سال گزارشی درباره زیان مالی قطع و سانسور اینترنت در کشورهای مختلف جهان تهیه می‌کند، برآورد کرده که از سپتامبر ۲۰۲۲ تا پایان سال ۲۰۲۳ (شهریور ۱۴۰۱ تا دی ۱۴۰۲) اقتصاد ایران یک میلیارد و ششصد میلیون دلار از محدودیت‌ها خسارت دیده که یک میلیارد و ۲۶۰ میلیون دلار آن ناشی از فیلتر شدن اینستاگرام است.
ساموئل وودهمز، پژوهشگر ارشد تاپ‌تن‌وی‌پی‌ان به بی‌بی‌سی فارسی گفت: «وقتی اینترنت کامل قطع می‌شود، کار بانک‌ها، کسب‌وکارهای محلی، صنعت حمل‌ونقل، شرکت‌‌‌هایی که با خارج کار می‌کنند، و همین طور آی‌اس‌پی‌ها مختل می‌شود و مشتری از دست می‌دهند. وقتی شبکه‌های اجتماعی فیلتر می‌شود، کسب‌وکارهای محلی مخصوصاً درآمدشان افت شدیدی پیدا می‌کند؛ همین طور درآمد شرکت‌های بزرگی که محصولاتشان را اینترنتی تبلیغ می‌کنند.»
یک نمونه از کسب‌وکارهای خسارت‌دیده، شرکت حامد* بود که تخصصش بازاریابی اینترنتی است. او می‌گوید: «فیلترینگ اینستاگرام و بعد قطعی کامل اینترنت، کسب‌وکار ما را برای حدود ۲۰ روز کاملاً تعطیل کرد و بعد برای حدود چهار ماه درآمد ما به خاطر ناتوانی کارفرماها در پرداخت به یک‌پنجم رسید. اما تأثیر این کاهش درآمد تا امروز باقی مانده است.»
به گفته آقای وودهمز، تاپ‌تن‌وی‌پی‌ان هزینه اختلال‌ها را با ابزار محاسبه‌ای که نت‌بلاکس بر اساس روش محاسبه مؤسسه بروکینگز طراحی کرده، محاسبه می‌کند؛ ابزاری که با در نظر گرفتن اندازه اقتصاد دیجیتال هر کشور، تأثیر محدودیت‌ها بر تولید ناخالص داخلی آن کشور را تخمین می‌زند.
این پژوهشگر می‌گوید برآورد خسارت اقتصادی فیلتر شدن یک شبکه اجتماعی، پیچیده‌تر است؛ چرا که باید سهم آن شبکه از هزینه روزانه قطع اینترنت را تخمین زد: «ما ۱۰ تا کشور را که اندازه اقتصاد دیجیتال و شمار کاربران اینستاگرامشان مشابه ایران بود، بررسی کردیم تا بتوانیم سهم فیلترینگ اینستاگرام از هزینه روزانه قطعی کامل اینترنت را محاسبه کنیم.»
به گفته وودهمز، با وجود چند سال کار و بهبود مداوم شیوه‌های تخمین ضرر اقتصادی اختلال اینترنت، بعضی مسائل دقت این برآوردها را محدود می‌کند: «یکی‌اش مخصوصاً در ایران، اقتصاد غیررسمی است؛ بخشی که به خاطر ماهیتش، ارزیابی حجمش و در نتیجه ضربه اقتصادی محدودیت‌ها به آن تقریباً غیرممکن است.»
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen
Hinweis: Nur ein Mitglied dieses Blogs kann Kommentare posten.